De zwarte specht

Dit jaar bestaat het Nationaal Park Drents-Friese Wold 25 jaar. Om dat te vieren zijn we een zogenoemde BioBlitz gestart: een gezamenlijke zoektocht naar 5025 soorten in het gebied, met in totaal 25000 waarnemingen. Iedereen kan meedoen, ook zonder veel soortenkennis. Daarnaast zetten we dit jaar meerdere soorten in de picture zodat je de vaste bewoners van het Nationaal Park nog beter leert kennen. En we trappen af met, hoe kan het ook anders de zwarte specht.

Zwart met rood: een opvallende verschijning

Wie regelmatig in het Drents-Friese Wold komt, heeft hem misschien al eens gehoord. Een doffe zware roffel tegen een boomstam, gevolgd door een ijle, lachende roep die door het bos draagt. De zwarte specht. Het grootste spechtensoort van Europa en al jarenlang een vaste bewoner van het Drents-Friese Wold. Niet voor niks een de vogel die prijkt in ons logo!

Hij valt op door zijn formaat. Groter dan een kraai, volledig zwart met een rode kruin. Bij het mannetje is die kruin helemaal rood, bij het vrouwtje alleen het achterste deel. Ze laten zich niet zo vaak zien, maar soms kom je ze tegen en dan blijven ze ook wel weer opvallend lang zitten en lijken ze niet schuw. Hun sporen zijn wel goed te vinden, verse houtsnippers aan de voet van een oude grove den of een diepe ovale nestholte hoog in een beuk. Ook bij stobbes en dood dik dood hout op de grond zie je vaak grote spaanders liggen als resultaat van zijn hakwerk

Zonder hoofdpijn

De zwarte specht leeft van insecten die onder de bast en in het hout van bomen leven. Vooral mieren, keverlarven en andere houtbewonende soorten vormen zijn hoofdmenu. Om die te bereiken beitelt hij diepe gangen in dood- of verzwakt hout. Dat doen spechten vaker, maar de zwarte specht doet het met meer kracht en op grotere schaal. Zijn snavel werkt als een beitel, zijn kop als een hamer.

Toch krijgt hij daarbij geen hoofdpijn. Zijn schedel is aangepast aan het hameren: licht verend botweefsel, stevige nekspieren, een kleine en compacte herseninhoud, en een tongbeen dat helemaal om de schedel heen ligt en zo de klappen opvangt. De kracht waarmee hij hamert zou bij mensen hersenschade veroorzaken, maar voor hem is het dagelijkse routine.

Dankzij de zwarte specht meer ruimte voor andere bewoners

Hij is geen kolonievogel en leeft meestal solitair, met een groot territorium waarin hij voedsel zoekt en broedt. Ieder jaar opnieuw haakt hij een nieuw nest en die zelfgemaakte nesten zien we het meest in beuken, Amerikaanse eik of grove dennen en lariks. Eenmaal verlaten worden deze holen dankbaar gebruikt door andere soorten, zoals: bosuilen, boommarters, eekhoorns en vleermuizen. Zo speelt de zwarte specht een sleutelrol in het bos, als bouwer en onbedoelde verhuurder van lege holtes.

Hoe dood hout het verschil maakt

Er is de afgelopen jaren samen met Sovon onderzoek gedaan naar de zwarte spechten in het Drents-Friese Wold. En wat blijkt? Hij voelt hij zich thuis. De opvallende bosvogel is niet alleen goed vertegenwoordigd, maar ook profiteert hij van het natuurgerichte bosbeheer van de afgelopen 25 jaar. Dat komt omdat we hier ruimte laten voor natuurlijke processen. Oude bomen mogen blijven staan. Dood hout wordt niet overal opgeruimd. Zo ontstaat er een rijkere leefomgeving voor o.a. houtglansmieren die vormen een belangrijke voedselbron voor de zwarte specht. Ook zijn er rustige zones waar weinig verstoring is. Al die elementen samen zorgen voor geschikte leefgebieden waarin hij zich vestigt en jarenlang kan blijven. Een treffend voorbeeld van hoe het Nationaal Park in 25 jaar is uitgegroeid tot een plek waar natuur opnieuw mag ademen.

De zwarte specht laat zich het liefst met rust, maar zijn werk blijft zichtbaar. In de bomen, in de holen, in het leven dat erop volgt.

Als je goed luistert terwijl je van het Drents-Friese Wold geniet, hoor je hem soms nog roepen. Een droge lach, ergens hoog in het bos. Dus met een beetje geduld en wat geluk, beloon je jezelf met een ontmoeting met deze prachtige bewoner die je niet snel vergeet.

Doe mee met de grote zoektocht!

Ga dus vooral op pad in het Drents-Friese Wold. Neem je verrekijker mee, je nieuwsgierigheid, en niet onbelangrijk, je waarnemingen. Want elke soort die je ziet of hoort, telt mee voor de grote Bioblitz die we dit jubileumjaar houden. Samen willen we in één jaar tijd minstens 5025 verschillende soorten vastleggen en 25.000 waarnemingen invoeren. Zo maken we de rijkdom van het gebied zichtbaar. En misschien is het wel jouw melding van de zwarte specht die straks het verschil maakt.

Meer over de Bioblitz lees je in dit blog. Maar voor wie nu al iets wil bijdragen: elke waarneming telt. En hoe meer we weten, hoe beter we kunnen zorgen voor het gebied.

Bron: Staatsbosbeheer