Schaapskudde Doldersummerveld
De schaapskudde in het Drents-Friese Wold begraast de heideterreinen van het Doldersummerveld (eigenaar Het Drentse Landschap) en het Wapserveld (eigenaar Natuurmonumenten). De heideterreinen worden doorsneden door de Huenderweg. Eind jaren negentig werd besloten de twee heideterreinen als een integraal gebied te gaan begrazen met een gescheperde schaapskudde (een kudde met herder). Naast de schaapskudde, grazen ook koeien in de heide. De Huenderweg is zo ingericht, dat de dieren vrij over de weg kunnen lopen. Voor auto's betekent dat soms dus even wachten voor overstekende dieren.
Bijzonder schapenras
De schaapskudde Doldersum is een samenwerkingsverband tussen de stichting “Het Drentse Landschap” en de ”Vereniging Natuurmonumenten.”
Door het vrijkomen van de gebouwen van een biologische melkveehouder in het gebied kon de schaapskooi gerealiseerd worden en deze werd “Huenderhoeve” gedoopt. In 2003 werd Catrinus Homan, toen al acht jaar in dienst als schaapherder bij Natuurmonumenten in het Nationaal Park Dwingelderveld, gevraagd om de kudde te gaan hoeden. Hij begon met een kleine kudde van 45 schapen. Inmiddels is de kudden uitgegroeid tot 280 fokooien. De kudde bestaat uit raszuivere Schoonebeker heideschapen, het zeldzaamste ras van Nederland. In maart, na een draagtijd van 147 dagen, worden de lammetjes geboren, zo'n 250 stuks, waardoor de kudde in de zomer uit zo'n 530 schapen bestaat!
- Deze wijze van schapen hoeden en mest verzamelen, wordt het potstalsysteem genoemd. Voor de uitvinding van de kunstmest in de 20e eeuw, werd de mest gebruikt om de esgronden (de akkers) van meststoffen te voorzien.
Specifiek beheer
Het beheer met een kudde onder leiding van een schaapherder is anders dan wanneer de schapen vrij binnen een raster grazen. De herder kan samen met zijn honden de kudde daar laten grazen, waar het nodig is. Bijzondere planten, zoals klokjesgentiaan of orchideeën kunnen zo ontzien worden; de herder weet precies waar welke planten staan en laat de kudde alleen datgene eten, wat ook echt gegeten moét worden. Een volwassen schaap eet zo'n 8,5 kg gras per dag. In de zomer eet de kudde dus elke dag zo'n 4000 kg aan gras weg! Dat is ook precies de bedoeling: de schapen eten hun buiken vol en nemen dit mee naar de schaapskooi. Rond 16:30 uur is de kudde terug in de kooi en gaan de schapen herkauwen. Dan valt de poep in de stal. Daarmee voeren de schapen voedingsstoffen uit het terrein af, waardoor de hei armer wordt en bijzondere planten een voorsprong krijgen op de snelle, woekerende planten. Juist deze bijzondere planten zijn waardevol en vaak zeldzaam, soms zelfs met uitsterven bedreigt! Schaapskooi de Huenderhoeve met zijn kudde beheert op deze manier meer dan 600 hectare natuurgebied.
Werk van een schaapherder en zijn honden
Behalve dagelijks met de kudde de hei op, doet de herder nog meer: schapen scheren, hooien, onderhoud van de gebouwen, excursies leiden, zeven groepen schapen in andere natuurgebieden in Drenthe verzorgen, informatie geven aan publiek, rasters onderhouden, zorg dragen voor de runderen in het gebied, teveel om op te noemen. Hoewel de herder eigenlijk alleen werkt, terwijl hij alle dagen van het jaar voor zijn kudde zorgt, kan hij niet zonder zijn beste vriend en collega: de herdershond. Herder Homan stelt hoge eisen aan de honden waarmee hij werkt: Ze moeten snappen wat de bedoeling van het werk is en met respect met de schapen omgaan. Vandaar dat de herdershonden in Doldersum van het ras “Working Kelpie” zijn. Honden die speciaal en alleen maar voor het werken met vee worden gefokt en daardoor de kudde rust geven als ze in de hei aan het grazen zijn. Het sluit helemaal aan bij de “Low Stress Stockhandling” methode die de herder hanteert, met zo weinig mmogelijk stress voor dier en mens toch datgene gedaan krijgen wat je wilt bereiken.